9 czerwca 2015 r. Minister Finansów po 11 latach zmienił na niekorzyść komorników interpretację ogólną (PTI.050.1.2015.LJU.19), uznając, że czynności egzekucyjne są co do zasady opodatkowane. Ze zwolnienia mogą zaś korzystać tylko te kancelarie komornicze, których roczny obrót nie przekracza 150 tys. zł.
Powyższa kwestia ma doniosłe znaczenie dla przedsiębiorców będących dłużnikami. W praktyce bowiem komornicy zaczęli doliczać podatek VAT do stawek ustawowych określających wysokość należności komorniczych. Zwiększa to znacznie koszty egzekucji.
Spór dotyczy zarówno kwestii płacenia podatku VAT, jak również ewentualnego sposobu jego wyliczania (przy założeniu, że VAT jest należny). Zasadnicze pytanie dotyczy bowiem tego, czy kwota otrzymanego przez komornika wynagrodzenia za świadczone usługi zawiera już VAT czy też do ustawowo określonej stawki powinien być doliczony jeszcze podatek VAT. Dla komorników korzystniejsze byłoby drugie ze wskazanych rozwiązań. Wtedy ciężar podatku ponosi dłużnik. Za tym drugim wariantem optuje Krajowa Rada Komornicza.
Przed Wojewódzkimi Sądami Administracyjnymi zapadły rozbieżne rozstrzygnięcia co do kwestii objęcia czynności egzekucyjnych podatkiem VAT. Należy się zatem spodziewać, że dopiero rozstrzygnięcie Naczelnego Sądu Administracyjnego (a być może Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej – jeśli pytanie w tym zakresie zostanie skierowane do Trybunału) rozstrzygnie powstały spór i spowoduje ujednolicenie praktyki.
Korzystne dla komorników stanowisko zaprezentował Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w wyroku z dnia 30 czerwca 2016 r. (I SA/Rz 373/16). Z treści rozstrzygnięcia wynika, że komornik nie jest podatnikiem VAT w rozumieniu art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT oraz art. 9 ust. 1 unijnej dyrektywy 112. Co więcej, nawet przy założeniu, że komornik sądowy spełniłby kryteria uznania go za podatnika, to zdaniem sądu należy uznać, iż podlega on wyłączeniu na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy o VAT. Zgodnie z nim nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w odniesieniu do wykonywanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa. W ocenie Sądu działalność komornika nie spełnia wymaganego kryterium, jakim jest wykonywanie działalności we własnym imieniu (komornik bowiem działa w imieniu państwa). Podobnie uznał WSA w Poznaniu (I SA/Po 309/16) oraz w Bydgoszczy (I SA/Bd 330/16).
Jednakże część WSA zajęła odmienne stanowisko wskazując, iż choć komornik niewątpliwie jest funkcjonariuszem publicznym działającym przy sądzie rejonowym, uprawnionym do wykonywania czynności egzekucyjnych w sprawach cywilnych, a ponadto wykonuje inne czynności przekazane na podstawie odrębnych przepisów – art. 1 i art. 2 ust. 1 u.k.s.e., to istotna jest ocena w jakich warunkach komornik sądowy wykonuje nałożone ustawą obowiązki w zakresie egzekucji. Wykonywana przez komornika działalność, choć nie jest on przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów o działalności gospodarczej, ma charakter zarobkowej działalności gospodarczej. Zgodnie bowiem z art. 3a u.k.s.e., komornik wykonuje czynności na własny rachunek. Oznacza to, że przypada mu dochód albo obciąża go strata wynikające z prowadzenia kancelarii komorniczej (yrok WSA w Kielcach sygn. I SA/Ke 295/16, podobnie: Sąd w Gdańsku w wyroku z 5 lipca 2016 r. (I SA/Gd 467/16) i WSA w Opolu (I SA/Op 243/16).
O autorze Mirela Chomont
Radca prawny, doradca podatkowy. Członek komisji rewizyjnej Okręgowej Izby Radców Prawnych w Szczecinie. Studia ukończyła z wyróżnieniem jako najlepsza absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego w Szczecinie – rocznik 2010. W okresie studiów zaangażowana w pracę w Studenckiej Poradni Prawnej – Centrum Edukacji Prawnej, stanowiącej koło naukowe Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego. Doświadczenie zdobywała w największych szczecińskich kancelariach prawniczych. W latach 2010-2012 zatrudniona w organach administracji skarbowej. Z zamiłowania pasjonatka psychologii poznawczej i neuropsychologii.