Co do zasady grunty i budynki należące do przedsiębiorców opodatkowane są najwyższymi stawkami według ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Nie każdy jednakże budynek lub grunt należący do przedsiębiorcy będzie opodatkowany najwyższą stawką w podatku od nieruchomości.
Zgodnie z art. 1a. ust. 1 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych grunty, budynki i budowle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej – oznaczają grunty, budynki i budowle będące w posiadaniu przedsiębiorcy lub innego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, z zastrzeżeniem ust. 2a.
Ustęp 2a pkt 1 ww. artykułu ustawy stanowi, że do gruntów, budynków i budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej nie zalicza się:
– budynków mieszkalnych oraz
– gruntów związanych z tymi budynkami.
Przed 1 stycznia 2016r. wyłączenie budynków mieszkalnych będących w posiadaniu przedsiębiorcy spod stawki dla działalności gospodarczej wynikało z definicji zawartej w art. 1a. ust. 1 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, która brzmiała następująco: „grunty, budynki i budowle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej oznaczają – grunty, budynki i budowle będące w posiadaniu przedsiębiorcy lub innego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, z wyjątkiem budynków mieszkalnych oraz gruntów związanych z tymi budynkami (…).”
Zarówno w stanie prawnym przed 1 stycznia 2016r. jak i obecnym ww. przepisy należy odczytywać łącznie z art. 5 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy zgodnie z którym stawka dla działalności gospodarczej jest przewidziana wówczas gdy dotyczy budynków lub ich części związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz budynków mieszkalnych lub ich części zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej.
Warunkiem zastosowania stawki jak dla lokali mieszkalnych w przypadku gdy stanowią one własność przedsiębiorcy jest łączne spełnienie niżej wskazanych warunków:
1) lokal musi mieć charakter mieszkalny oraz:
2) lokal nie jest zajęty na prowadzenie działalności gospodarczej.
Co do zasady definicja budynków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej rozumiana jest szeroko (wystarczy sam fakt ich posiadania przez przedsiębiorcę), ale w przypadku budynków mieszkalnych sytuacja kształtuje się inaczej (nie wystarczy, że budynek taki lub jego część jest w posiadaniu przedsiębiorcy – musi być w nim faktycznie wykonywana działalność gospodarcza).
Powyższe wynika z faktu, iż art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. b) ww. posługuje się pojęciem „zajęty”, a nie szerszym zwrotem „związany” z działalnością gospodarczą. Pojęcie budynków lub ich części “zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej” rozumie się wężej od pojęcia budynków lub ich części “związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej” (wyrok NSA z dnia 16 grudnia 2009 r. sygn. akt II FSK 667/09, LEX nr 550099, wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 17 sierpnia 2011 r. sygn. akt I SA/Bd 268/11, LEX nr 920025, wyrok WSA w Lublinie z dnia 22 września 2010 r. sygn. akt I SA/Lu 297/10, LEX nr 749388 czy wyrok NSA z dnia 12 kwietnia 2012 r. sygn. akt II FSK 1771/10, LEX nr 1217203).
Zatem przy kwalifikacji obowiązku podatkowego w podatku od nieruchomości danego lokalu będącego własnością przedsiębiorcy decydujące znaczenie ma faktyczne wykonywanie działalności gospodarczej w tym lokalu.
Wynajem przez przedsiębiorcę lokalu mieszkalnego podmiotom nieprowadzącym w nim działalności gospodarczej (na cele mieszkalne) nie jest kwalifikowane jako posiadanie lokalu zajętego na prowadzenie działalności gospodarczej. Tak wskazał w wyroku z dnia 10 kwietnia 2014r. WSA w Szczecinie „za zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej nie będą mogły być uznane natomiast te części budynku, które są wykorzystywane (zajęte) na cele mieszkalne, nawet wówczas, gdy ich oddanie przez właściciela będącego przedsiębiorcą do korzystania osobom trzecim dla zaspokojenia ich potrzeb mieszkaniowych (zajęcie na cele mieszkalne), nastąpiło w ramach gospodarczej działalności innego przedsiębiorcy (np. komercyjnego najmu)” (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 10 kwietnia 2014 r. sygn. akt I SA/Sz 972/13).
Tym samym w świetle powyższego wyroku – lokale wykorzystywane na cele mieszkaniowe – nawet jeśli stanowią własność przedsiębiorcy – podlegają stawce podatku jak dla lokali mieszkalnych, a nie stawce jak dla działalności gospodarczej.
Powyższy wyrok potwierdza preferencje jakie przyznano budownictwu mieszkaniowemu i zaspakajaniu potrzeb mieszkaniowych, które w odniesieniu do podatku od nieruchomości wyrażają się tym, że domy i lokale mieszkalne opodatkowane są według stawek najniższych.