Przedawnienie jest instytucją z zakresu prawa cywilnego, która w najprostszym rozumieniu oznacza przeterminowanie się zobowiązania i uniemożliwia wierzycielowi skuteczne dochodzenie roszczenia jeżeli upłynie przewidziany dla jego charakteru okres czasu.
W zależności od rodzaju długu, różnią się okresy jego przedawnienia. Z reguły jest to okres 10 lat. Jednak ze względu na różne rodzaje zobowiązań oraz przepisy szczególne, może zostać skrócony do lat trzech, a nawet roku. Art. 118 Kodeksu cywilnego przewiduje trzyletni termin przedawnienia roszczeń przysługujących przedsiębiorcom i mających związek z prowadzoną przez nich działalnością. Termin ten jest określony ustawowo, co oznacza, że nie może być zmieniony chociażby umową spisaną między przedsiębiorcami.
Trzyletni termin dotyczy również roszczeń z tytułu płatności okresowej. Jest też właściwy dla weksli, przy czym obowiązuje wyłącznie wystawcę weksla własnego, gdyż dla indosenta ustawodawca przewidział roczny termin przedawnienia. Po trzech latach przedawniają się roszczenia pracodawcy i pracownika wynikające ze stosunku pracy, odstępstwem od tej zasady jest termin dochodzenia niektórych z nich przez pracodawcę.
Okres dwuletni dotyczy roszczeń przedsiębiorcy powstałych w wyniku sprzedaży, a więc z tytułu nieuregulowanej płatności za fakturę, czy odsetek za nieterminowe jej rozliczenie. Termin ten dotyczy również zobowiązań wynikających z umowy zlecenia oraz umowy o dzieło, licząc od dnia, w którym dzieło zostało lub miało być oddane.
Roczny termin przedawnienia ustawodawca wyznaczył osobom, chcącym dochodzić swoich roszczeń z tytułu umowy przewozu osób czy mienia, zawarcia umowy przedwstępnej oraz z umowy najmu.
W celu precyzyjnego ustalenia terminu kluczowe jest określenie dnia rozpoczęcia biegu przedawnienia. Zgodnie z art. 120 §1 k.c. w przypadku roszczeń z określonym terminem płatności rozpoczyna się on od dnia, w którym zobowiązanie stało się wymagalne, a więc z chwilą nadejścia określonej daty. W sytuacji, gdy płatność jest uzależniona od podjęcia konkretnej czynności przez wierzyciela, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym to roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony wykonał czynność w możliwym najwcześniej terminie.
Bieg terminu przedawnienia może ulec przerwaniu i od tego momentu okres ten liczony jest od nowa. Stanie się tak wskutek wniesienia sprawy do sądu, wszczęcia postępowania egzekucyjnego lub mediacji, a także jeżeli dłużnik bezpośrednio lub pośrednio uzna swoje zobowiązania finansowe wobec wierzyciela (np. w formie umowy lub prośby o przedłużenie terminu spłaty).
Przedawnienie długu nie oznacza, że wygasa on z mocy prawa i przestaje nas obowiązywać. Dłużnik musi zgłosić do sądu tzw. zarzut przedawnienia w momencie, gdy wierzyciel wytoczył powództwo. Trzeba być jednak pewnym możliwości złożenia takiego zarzutu, dlatego warto uprzednio skonsultować sprawę ze specjalistą.
Artykuł przygotowany był w ramach wtorkowego cyklu artykułów prawnych w dzienniku Kurier Szczeciński.
